Een keer zat ik een broodje te eten tijdens een lange voettocht over de toendra van Groenland. Er kropen zwarte vliegen langs een loodrechte rots omhoog. Bovenop gingen ze roerloos zitten en even later waren ze dood. Later hoorde ik van het bestaan van een groep insectendodende schimmels.

De vlieg op de foto is beschimmeld. Het is een strontvlieg, of liever: was een strontvlieg. Want de vlieg is al overgenomen door de schimmel die over en door hem groeit. De schimmel heeft het brein van de vlieg dusdanig bewerkt, dat de vlieg niets anders wil dan omhoog. Hij heeft de top van een verdorde plantenstengel bereikt en sterft daar. Dit drama heeft onlangs plaatsgevonden in Drenthe.

In de herfst gaan veel insecten dood. In de herfst verspreiden veel schimmels hun sporen. Dat valt te combineren, moeten de schimmels van het geslacht Entomophthora gedacht hebben. Entomophthora betekent insectendoders. Elke Entomophthorus heeft zijn eigen gastheer, de insectensoort waarop hij parasiteert. De schimmel Entomophthora muscae op de foto parasiteert op verschillende soorten vliegen en wordt wel als biologisch bestrijdingsmiddel gebruikt. Huisvliegen, zweefvliegen, vleesvliegen en strontvliegen horen tot de voedingsbodem van Entomophthora muscae.

Een door de schimmel bezette vlieg breekt aan alle kanten open en dan puilt de schimmel eruit. Die barst eveneens open en waaiert zijn sporen uit. Dankzij de door de vlieg gekozen hoogte, kunnen ze mooi wegdwarrelen. Vlak voor zijn dood heeft de vlieg zijn achterpoten en vleugels gestrekt, voor een optimale verspreiding van de schimmelsporen. Zo helpt de vlieg postuum zijn moordenaar.

Er zijn minstens honderdvijftig soorten insectendodende schimmels van het geslacht Entomophthora. Ze komen overal op de wereld voor, tot op Groenland aan toe.

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 20 nov. 2015)