Een van onze gewonere vlinders is het bruin zandoogje. Helaas neemt die soort de laatste jaren af. Het gaat nog niet zo slecht met het bruin zandoogje als met het erop lijkende oranje zandoogje, maar zo onbekommerd als het bont zandoogje gaat deze soort niet door het leven.

Het is naar verluidt het slechte vlinderjaar ooit. Meerdere langdurige droogten zijn funest voor de planten en de rupsen op die planten. Ze drogen domweg uit. Uit waterbesparing maken bloemen minder nectar aan, dus qua energiebron is het sappelen.

Ik was dan ook blij toen ik een pad bewandelde langs een honderden meters lange bomensingel met een rand van bloeiende bramen. De zon stond pal op de opengesperde bramenbloemen en daar zag ik behalve zweefvliegen verrassend veel vlinders. Atalanta’s, kleine vossen, koolwitjes en geaderde witjes, twee grote dikkopjes, een landkaartje en tientallen bruin(e) zandoogjes. De laatste had ik deze zomer al een paar keer gezien, waaronder in onze tuin, maar zoveel bij elkaar – dat stemde me tevreden.

Op bonte zandoogjes lijken ze minder, maar van de iets kleinere oranje zandoogjes zijn ze lastig te onderscheiden. Met gespreide vleugels is het verschil duidelijk te zien aan de oranje ondervleugels van de ene en de bruine ondervleugels van de andere. Maar meestal houden ze hun vleugels opgeklapt en lijken ze op elkaar. Je ziet dan de zwarte vleugelvlekken met één witte stip, soms twee witte stippen erin. Zo’n vlinder met twee witte stippen is meestal een oranje zandoogje, maar niet altijd. Soms hebben bruine zandoogjes ook een zwarte vleugelvlek met twee witte stippen erin (foto).

Ooit beweerde ik in het Natuurdagboek op grond van die twee witte stippen dat ik op Schiermonnikoog een oranje zandoogje had gezien. Dat kwam me op een reprimande te staan van de inmiddels helaas overleden koddebeier annex vlinderkenner Kees van der Wal. Die wist precies welke vlinders op het eiland voorkwamen en het oranje zandoogje hoorde daar niet bij. Voortaan keek ik wel uit en later heb ik vaker een bruin zandoogje gezien met twee stippen.

(Natuurdagboek Trouw, maandag 7 juli ’25)