Zwanenbloemen zijn één van mooiste bloemen die op het platteland te zien zijn. Nou zijn er niet veel bloemen meer op het platteland, maar zwanenbloemen kunnen aardig wat meststoffen verdragen, ze gedijen er zelfs goed op. Hun opvallend, lila-met-paarse bloemen vromen een kleurig ensemble met gele lissen, die ook van voedselrijk water houden.

Een sloot moet wel heel smerig zijn of heel vaak gebaggerd worden, willen zwanenbloemen geen kans maken. Als ze er eenmaal zijn, zou dat baggeren en vervuilen niet meer mogen, want zwanenbloemen zijn wettelijk beschermd.
Niet dat iemand daar ooit werk van maakt, of kent u mensen die een boete kregen wegens het plukken of anderszins dwars zitten van zwanenbloemen? Wettelijke bescherming is helaas iets anders dan bescherming. Het wil alleen maar zeggen dat bescherming niet uitgesloten is, als iemand de bedreiging ziet, aanklaagt en bewijst. Dan is het leed al geleden en kan er hooguit nog een boete volgen.

Maar goed, zwanenbloemen zijn niet zeldzaam. De schoonheden zijn overal te zien. Ze groeien in ondiep water waar zomaar knobbelzwanen zouden kunnen langsdrijven. Maar dat is niet de reden van hun naam. Hun naam danken de bloemen aan hun stampers. Die paarse geslachtsdelen maken een kringetje van zes en lijken een beetje op ouderwetse, a-symmetrische miniatuurwijnflessen. De naamgever zag er kennelijk zwanen in. Schoonheid zit in het oog van de waarnemer, zwanen en flessen kennelijk ook.

Door de luchtige stengels van zwanenbloemen kan zuurstof tot de wortels doordringen, wat de planten tot goede waterzuiveraars maakt. Zuurstof maakt namelijk geurloze afbraak van organisch afval mogelijk, in plaats van zuurstofloze gisting die een putlucht veroorzaakt. De stengels zijn driehoekig en hebben scherpe randen.

(Natuurdagboek Trouw donderdag 18 juni 2015)