Morgen staat er geen natuurdagboek in de krant. Jammer, want 21-12-21 staat leuk en is een bijzondere dag: zonnewende. Vanaf morgen gaan de dagen weer lengen. Eerst langzaam, maar allengs sneller. Vandaag, 20-12-2021, is het vrijwel even kort dag als morgen. De verschillen in daglengte tussen plekken in Nederland zijn een stuk groter.

Duurt de dag van zonsopkomst tot zonsondergang in Groningen slechts 7 uur en 30 minuten, in Maastricht krijgen ze met 7 uur en 54 minuten bijna een half uur meer licht, de bofkonten! Dat komt doordat Maastricht hemelsbreed 270 kilometer zuidelijker ligt dan Groningen.

Hoe noordelijker, des te korter de dag. Dat ik ‘dag’ schrijf, is sommige lezers een doorn in het oog. Dat weet ik uit hun reacties op een eerder natuurdagboek. Als ‘dag’ gedefinieerd wordt als ‘etmaal’ zijn alle dagen even lang en is het onderscheid tussen dag en nacht onzinnig. Ik definieer dag dus maar als het deel van het etmaal dat direct zonlicht ontvangt (bewolking niet meegerekend).

Hoe zuidelijker, des te lichter. Op de Noordpool is het nu permanent donker, rond de evenaar zijn dag en nacht even lang, en op de Zuidpool is het nu permanent licht.

Dit alles komt doordat de aardas scheef staat ten opzichte van het invallende zonlicht. Momenteel is het zuidelijke uiteinde van die denkbeeldige as meer naar de zon gericht, het noordelijke van de zon af. Als u het lastig vindt dat voor u te zien, kunt u eens met een zaklamp op een witte bal schijnen. Schrijf een N op de ene kant, en een Z op de tegenoverliggende. Draai de scheef gehouden bal en u ziet precies hoe het zit. Met een globe gaat dat trouwens makkelijker.

Omdat de om zijn as tollende aarde jaarlijks een wijde cirkel rond de zon aflegt, wijst over een half jaar de noordpool meer naar de zon. Dan is het 21 juni.

De zonnewende wordt gevierd met kaarsen en kerstbomen. Ik wens u ook alvast een fijne Kerst.

(Natuurdagboek Trouw maandag 20 december ’21)