Op vroegere ontdekkingsreizen werden ontdekkingen, mensen, gebruiken, dieren en planten opgetekend. Meestal maakte de meereizende wetenschapper schetsjes. Fotografen waren er nog niet, en kunstschilders voeren niet vaak mee. Eén van de weinigen die wel meevoer en vervolgens door andere kunstenaars werd nageschilderd, is de zeventiende-eeuwse schilder Andries Beeckman.

In de Kunsthal te Rotterdam zijn nu waterverftekeningen van hem uit allerlei plekken bijeengebracht. Beeckman voer op een V.O.C.-schip van Nederland naar Batavia en schilderde onderweg dieren en mensen. Aan twee wandjes in het museum hangen de waterverftekeningen, niet zoveel, maar ze zijn wel heel mooi. Ik houd van waterverf en ik vind de zeventiende-eeuwse schilderingen van dieren en planten vaak prachtig.

Beeckmans platen zijn natuurgetrouw geschilderd, de kunstenaar heeft goed gekeken, ik herken meteen de paradijsvliegenvanger. Toch ademen ze de sfeer van botaniseertrommels, vlinderverzamelingen, ontdekkingen, sextanten, de sfeer van ouderwets op reis.

Er hang ook een groot schilderij van een tafereel met soebattende Chinezen, marktvrouwen van diverse pluimage, voorbij schrijdende Europeanen, voetballende Javanen. Beeckman heeft er meerdere door hem geportretteerde bevolkingsgroepen op afgebeeld. Het doek is geleend van het Rijksmuseum. Een ander pronkjuweel is een begerenswaardig notitieboek met 55 waterverftekeningen uit de Bibliothèque de l’Arsenal in Parijs. Helaas ligt het onder glas en kun je maar twee pagina’s zien.

De tentoonstelling is opgeluisterd met landkaarten en een opgezette helmcasuaris. Dat is een struisvogel-achtige loopvogel op grote voeten, die zolang hij niet is opgezet dodelijk hard kan schoppen. In de Kunsthal wordt echter niet geschopt.

Van paradijsvliegenvangers hebben de mannen een lange staart. Ze maken typische vliegenvangvluchtjes vanaf een uitkijkpunt, heen en weer, waarbij die staart sierlijk achter ze aan zwiert, achtjes zwaaiend.

‘Van velerlei pluimage’ – te zien t/m 11 mei. http://www.kunsthal.nl

(Natuurdagboek Trouw 1 mei 2014)