Mantel van de keizer!
We maken een mooie wandeling in de Amsterdamse Waterleidingduinen, door een deel waar relatief weinig recreanten en niet zo veel damherten lopen. Nochtans zien we nauwelijks bloemen, behalve veel jacobskruiskruid, dat door grazers wordt gemeden omdat ze het vies vinden.
Zo verafschuwd als jacobskruiskruid wordt door zoogdieren, zo geliefd is het onder insecten. Het is opmerkelijk hoeveel bijen, hommels, zweefvliegen, kevers en vlinders er bij die gele bloemen rondhangen. Jacobskruiskruid is een gulle leverancier van nectar en stuifmeel.
Onder een groep oude eiken staat een strook jacobskruiskruid en daar vlindert een grote vlinder rond. Een parelmoervlinder! Maar geen duinparelmoervlinder; deze is veel groter. Ik kan twee kandidaten bedenken: grote parelmoervlinder en keizersmantel. Om hem met de plaatjes te kunnen vergelijken, zouden we de vlinder moeten vangen, of fotograferen. Het eerste doen we niet, het tweede wel.
Het fotograferen van een vlinder is niet gemakkelijk, want zo’n flierefluiter zit niet stil. Maar dan spreidt hij of zij de vleugels op zo’n onweerstaanbare jacobskruiskruidbloem. En waarachtig, het is een keizersmantel! Keizersmantels vliegen in augustus, en zetten eitjes af op bemoste bomen vlakbij viooltjes. Viooltjes worden evenmin gewaardeerd door damherten. De rupsjes overwinteren op de boom tussen het mos, en kruipen in de lente naar de viooltjes, om te eten.
Ik heb nog maar één keer een keizersmantel in Nederland gezien. Dat was in 2017 in Zuid-Limburg, het meest buitenlandse deel van Nederland. Daar zijn ze waarschijnlijk ons land binnen gevlogen, vanuit de Ardennen. Daar kwamen ze nog voor, toen ze in 1980 uit ons land verdwenen.
Maar de soort kwam terug en wordt sinds 2005 weer jaarlijks gezien. Behalve in Zuid-Limburg hebben keizersmantels zich gevestigd in de Achterhoek en in… de duinen, onder meer de Amsterdamse Waterleidingduinen!
(Natuurdagboek Trouw vrijdag 16 aug. 2019)