De Ierse monnik Brandaan legde in de zesde eeuw tijdens zijn roemruchte zeereis bij een eiland aan, dat na het ontsteken van kampvuren plotseling onderdook. Het was een walvis. Er zijn vele verhalen waarin een eiland een walvis blijkt te zijn. Op sommige walviseilanden groeien palmbomen en Lucianus van Samosata schreef in de tweede eeuw over een walvis zo gigantisch, dat zich in zijn muil een compleet landschap bevond, waar groenten groeiden en vogels broedden.

Dit lees ik in het Compendium van dieren als dragers van cultuur, van Marcel de Cleene en Jean-Pierre de Keersmaeker. Deel 1 is net uit, over zoogdieren. Nog twee delen volgen. Dieren in mythologie, volksverhalen, dromen, kunst, mystiek, heraldiek en ‘volksgeneeskunst’, zoals de schrijvers het diplomatiek noemen. Ik blijf bladeren en lezen, wat een verzameling kennis en weetjes! Het kost wat, 90 euro, maar het is dan ook een fraai uitgevoerde, geïllustreerde pil.

Weinig dieren spelen zo’n grote rol in de cultuur als katten. Katten zijn heilig zowel als duivels, ze zijn in de Middeleeuwen door godsvruchtige lieden fanatiek bestreden, wat waarschijnlijk bijgedragen heeft aan de verspreiding van zwarte ratten en dus de pest. Katten zijn geneeskrachtig. Mocht u keelpijn hebben, zuig dan op kattenhersens.

De Perzische leer van Zoroaster zag in katten een bondgenoot van de kwade macht Ahriman. De oude Egyptenaren, Kelten, Germanen; allen zagen in katten de verpersoonlijking van iets spiritueels. Moslims hebben een zwak voor katten, daar de profeet een kat had. En sommige christenen vinden de (witte) kat zo prijzenswaardig dat ze het dier als symbool zien voor Christus. Zijn groene nachtkijkers zijn immers net als Christus lichtpuntjes in de duisternis?