De herfst staat voor de deur, en al blijkt dat niet uit het weer, het blijkt wel uit de kastanjes en eikels. Ieder jaar ben ik in maart verrast als de kastanjebladeren zich ontvouwen. In april maken de bloesemende kastanjekaarsen me blij. In mei denk ik steevast: ‘nu al?’ als de eerste knikkertjes uit de boom stuiteren. Minikastanjes. Kastanjettes, zou je kunnen zeggen. Het is nog geen september of de eerste rijpe, glanzende, roodbruine kastanjes liggen op de grasperken langs de straat en de eerste kapotgereden exemplaren op het wegdek…

En prompt vallen ook de eikels. Voedzame noten zijn het. Mensen vinden eikels niet te eten, maar geiten zijn er gek op en paarden ook. Op de foto is voor de scherpziende een paardenkop op de achtergrond te zien. Deze eikels zijn te jong, te vers, te groen. Dan bevatten ze veel tannine en dat is ongezond voor dieren. Even nog, paardje…

Gaaien zijn ook gek op eikels. Die vogels zijn al in de weer met het aanleggen van een voorraad. Ze vliegen over met een eikel in de snavel en een paar eikels in de krop. Gaaien begraven eikels en kunnen honderden verstopplekken onthouden. Qua geheugen zijn gaaien veel intelligenter dan mensen. Toch laten ze wel eens een eikel zitten, bijvoorbeeld omdat ze meer proviand hebben verstopt dan ze op kunnen. Zo’n eikel kan dan ontkiemen en zie: een nieuwe eikeboom verschijnt! Zo planten gaaien hun eigen voedselgewas en daarom zijn gaaien akkervogels pur sang.

Dat ontkiemen gebeurt in het voorjaar. Dat de eikels zelfs in begraven toestand zo lang goed blijven, ligt aan datzelfde tannine. Dat maakt eikels dus oneetbaar, terwijl het ze tegelijkertijd eetbaar houdt.

(Natuurdagboek Trouw woensdag 14 sept. 2016)