De ooievaars verzamelen zich voor hun grote trek zuidwaarts. De enorme afstand die ze ooit aflegden, is wel geslonken. Hoewel er nog altijd Europese ooievaars in Zuidelijk-Afrika overwinteren, blijven er ook heel wat in het broedgebied. Andere trekken minder ver. Toch gaan er vele op de wieken. Al blijven honderden ooievaars ‘thuis’, er gaan er ook honderden, zo niet duizenden vandoor. In augustus kun je ze soms hoog in de lucht zien zwermen: streepjes tegen het zwerk.

In 2022 broedden er volgens Sovon Vogelonderzoek 1450 à 1650 paar ooievaars in Nederland. Meer dan drieduizend individuen. Daar zijn sindsdien twee generaties bijgekomen. Ooievaars broeden tot in de steden. Ik zie ze regelmatig boven mijn huis. Ze zitten in rijen op de lantarenpalen langs snelwegen. Zelfs in het bos kom ik ze tegen.

In 1980 bezocht ik met mijn vader ’s lands laatste bewoonde ooievaarsnest. Het nest stond bij het dorp met de toepasselijke naam Grafhorst. Intussen bestond er al een ooievaarsdorp waar ze gefokt werden. Kester Freriks vertelt het reddingsverhaal in De ooievaar, het nieuwste deel in de Vogelreeks van Atlas Contact (€24,99). Hij wisselt ecologische informatie over deze legendarische vogels af met aantekeningen over het ooievaarpaar en de natuur bij zijn buitenhuis. Veel aantekeningen zijn bijgehouden door Freriks’ geliefde, die tijdens het schrijven overlijdt.

De intensivering van de landbouw is altijd als hoofdoorzaak van de teloorgang van ooievaars beschouwd. Die intensivering gaat gestaag door: jaar na jaar wordt het landschap grootschaliger. Hoe kan zo’n soort zich dan herstellen? Kennelijk is er op het moderne boerenland toch voedsel te vinden. Veel prooidieren zijn daar verdwenen, maar soms komen bepaalde insecten, of veldmuizen, er massaal voor. Ook eten ooievaars wormen, mollen, kikkers en rivierkreeften. Hoe dan ook, er zijn meer ooievaars dan ooit: redding geslaagd!

(Natuurdagboek Trouw maandag 7 augustus ’23)