Ganzenei in buizerdnest
Dat koekoeken hun eieren in andermans nest leggen, is algemeen bekend. Dat vele diersoorten dat ook doen, is algemeen onbekend. Er zijn bijvoorbeeld koekoeksbijen die eitjes leggen in het nest van andere solitair, dus niet in volken levende bijen. Zo zijn er ook koekoekshommels. Zoogdieren doen het misschien ook wel eens, mensen in ieder geval wel, als ze hun zuigeling te vondeling leggen. Onder de vogels zijn vooral eenden en verwante vogels tuk op koekoeksgedrag. Als je als eend hier en daar een ei dumpt in een ander nest, kan daar nageslacht uit kruipen waar je verder niets voor hoeft te doen. Biologen beschouwen zo’n dump-ei ook als een reserve-ei. Mocht het eigen nest mislukken, heeft de eens tenminste nog wat. Risicospreiding dus. Dat andere nest kan ook verloren gaan. Risicospreiding verkleint het risico op een totale mislukking, maar vergroot het risico op een gedeeltelijke mislukking. Of een eend er wat mee opschiet, weet ik niet. Tijdens het stiekem eieren leggen bij de buren, kan de buurvrouw even heimelijk bij haar een ei leggen. Daarbij gebeurt het dat een eend per abuis een ei legt in bijvoorbeeld een meeuwennest. Dat loopt dan verkeerd af.
Zes jaar geleden schreef Rik van Galen in roofvogeltijdschrift De Takkeling over een piepjong Nijlgansje dat uit een haviknest sprong. Zo’n sprong kan een gansje nog wel overleven, maar alleen zijn kostje vinden wordt natuurlijk niks. Het leek erop dat het gansje door de havik was uitgebroed. Het gebeurt soms dat Nijlganzen een haviksnest inpikken door de haviken eruit te knikkeren, wat niet netjes is maar wel moedig. Maar dit? Ja dit. In de laatste Takkeling schrijven Christiaan de Vries en Rob Bijlsma over een buizerdnest dat Christiaan op 10 april 2010 controleerde in Friesland, met twee eieren. Eén ei van de buizerd, één van een Nijlgans. Op vierhonderd meter afstand van stapte een paartje Nijlganzen rond. Moeder de gans had haar koekoeksei hoog in de boom in het nest van de buizerd gelegd. Leuk blad toch, die Takkeling, voor actuele roofvogelstatistieken en geinige waarnemingen zoals deze. En dat voor twaalf piek per jaar, zie www.werkgroeproofvogels.nl.
Christiaan volgde de gebeurtenissen in het buizerdnest op de voet. De eieren waren op 11 mei aangepikt en op 14 mei trof Christiaan twee kuikens aan, van misschien een dag oud. Beide vogeltjes waren dus vrijwel tegelijk uitgekomen – wonderbaarlijk scherp getimed. ‘Beide zaten jongen dicht tegen elkaar aangedrukt’, schrijft Christiaan. ‘De Nijganspul probeerde onder de jonge buizerd te kruipen en piepte constant’. Twee dagen later trof de man het buizerdkuiken weldoorvoed aan, met volle krop. Het Nijlgansje lag er onthoofd naast. Er lagen geen prooiresten in het nest, dus waarschijnlijk is de kleine buizerd gevoerd met zijn stiefbroer of –zus. De dagen daarna lagen er wel telkens prooiresten in het nest: twee mollen, een jonge spreeuw, een jonge roodborst, een jonge pimpelmees, een jonge gaai. De buizerd was kennelijk gek op jonge vogels…