Afgelopen maanden kreeg ik meer vragen en foto’s van lezers over gallen dan anders. Het betrof aardappelgallen en knoppergallen. Ananasgallen zaten er dit jaar niet bij. Knikkergallen ook niet, maar daarvan weten de meeste mensen wel dat het gallen zijn.

Veel planten en bomen kunnen gallen vormen. Gallen zijn groeiwoekeringen als reactie op aantasting, meestal door een galwesp, soms door een galmug of een schimmel. Maar geen van die gallen werd door lezers een vraag of foto waard gevonden. Aardappel- en knoppergallen des te meer.

Zelf zag ik ook vrij veel van die gallen, vooral aardappel-. Ik vroeg me af hoe dat kwam. Zijn er dit jaar meer aardappelgallen dan anders? Was er iets aan de hand met de eiken? Want aardappel- en knoppergallen zitten in eikenbomen.

Ja, er was wat met de eiken, dit jaar. Ineens besefte ik dat ik die gallen zag tijdens wandelingen, en wandelingen gingen deze zomer altijd wel ergens langs een waarschuwingsbord voor eikenprocessierupsen. Ik lette dan op processies en spinsels, ik lette dus meer op eiken dan anders, en zag daardoor meer gallen. Misschien geldt dat ook voor de lezers die mij foto’s stuurden. Eén keer werd me zelfs gevraagd of het onbekende verschijnsel gevaarlijk was.

Op de foto ziet u een galwespje dat zich uit één van de kraamkamers een weg naar buiten heeft gegeten. Hij of zij wil paren en zij gaat ondergronds om op boomwortels eitjes te leggen. Daaruit kruipen larfjes waarop de boom reageert met wortelgallen, waarin de larven overwinteren. In maart verpoppen ze zich tot vleugelloze vrouwtjeswespen, die uit hun gallen de kruin in kruipen en (onbevruchte) eitjes afzetten op twijgjes. Daarop reageert de boom weer met een plaatselijke groeispurt – voedsel en beschutting voor de nieuwe generatie.

De verse gallen zien er fris uit, in de kleur van roomijs met kersen. De oude gallen van nu zijn bruin en verdroogd, net aardappels.

(Natuurdagboek Trouw dinsdag 17 september ’19)