Zou koning winter afgetreden zijn? De meldingen van bloeiende rozen en judaspenningen blijven komen, de merels zingen en de zomervogels naderen.

Kor Goutbeek hoorde 7 februari in de Millingerwaard een tjiftjaf zingen, een lentebode die normaliter halverwege maart zijn landelijke debuut kent. Waarschijnlijk was het een overwinteraar. Dankzij de zachte winters kunnen sommige trekvogels hier blijven. Het spaart ze de vliegreis en in de lente hebben ze de eerste keus uit de territoria.

Het kan zijn dat innovatieve slimmeriken onder de trekvogels beslissen om hier overwinteren, maar er kan ook een somberder reden achter zitten. Misschien zijn die overwinteraars laat geboren kuikens die geen tijd hebben gehad om zich op te vetten voor de reis, of die te weinig kracht hebben. Vroeger zouden die dood zijn gegaan, nu kwakkelen ze de kwakkelwinters door. Op Texel overwinteren vijf jonge lepelaars die inderdaad laat uit het ei kropen.

Op Schiermonnikoog zag ik twee warme winters geleden twee kleine zilverreigers in januari. Later was er nog maar één. Tegenwoordig blijven sommige grote sterns en bruine kiekendieven ’s winters in Nederland – weliswaar vooral in Zeeland, maar toch.

Stel dat het alsnog een week gaat vriezen, dan krijgen die overwinteraars het alsnog moeilijk. Maar dat risico wordt dankzij de klimaatverandering allengs kleiner.

Dat zuidwaarts getrokken vogels eerder terugkomen, is opmerkelijker. Een vogel kan ten zuiden van de Sahara toch niet weten dat in Europa de herfst winterloos overgaat in de lente? Maar hé, tjiftjaffen overwinteren ten noorden van de Sahara en lepelaars trekken ook niet allemaal zo ver weg.

Tot voor kort kwamen de eerste lepelaars half maart terug. Vorig jaar waren de eerste een maand eerder present en dit jaar nog eerder. Esther van Berk zag er op 3 februari vijf over Gouda vliegen en Martijn de Jonge zag er 5 februari een boven het Ketelmeer.

(Natuurdagboek Trouw vrijdag 14 februari ’20)