De hele winter zijn ze te vinden: berkenzwammen. Op een witte berkenstam in een nevelig moeras zien ze er sprookjesachtig uit. Ze lijken vaak ouder dan ze zijn. De zwam op de foto is twintig centimeter breed maar stamt uit 2012. Oudere berkenzwammen verdrogen. Ze blijven dan nog wel een tijd zitten, die verdroogde zwammen zijn taai. Vroeger werden ze in huis gebruikt als prikbord.
De bruine (soms grijze of paarsige) bovenkant van de zwam vouwt zich een beetje om de witte buisjes aan de onderkant heen. Als een dode berk met berkenzwammen omknakt en op z’n kop komt te staan of plat ligt, zouden de zwammen ondersteboven of op hun zij komen te hangen. Dat zie je zelden, de zwammen groeien altijd opzij, als bankjes, ze zijn blijkbaar pas gegroeid na de val van de boom. Of ze hebben hun groeirichting zelf gecorrigeerd. Want zoals boomtakken altijd omhoog willen, zo willen berkenzwammen altijd opzij. Een berkenzwam die niet keurig plat neerkomt, en nog niet helemaal uit de groei is, plooit zich weer tot een bankje. Zo kunnen de sporen uit de buisjes vallen.
Berkenzwammen groeien meestal op dode berken. Soms ook op levende berken, maar dat zijn waarschijnlijk niet de fitste berken. Zeker als berken op natte bodem staan, zijn ze kwetsbaar. Ik denk dat zo’n berk al genoeg te verhapstukken heeft aan de strijd van zijn wortels tegen het water, om ook nog een berkenzwam te weerstaan. De sporen kiemen op een gaatje in zijn bast en de stam verrot. Eenmaal voorzien van berkenzwammen is er geen redden meer aan en gaan berken onherroepelijk de pijp uit.
Recente reacties