Koos Dijksterhuis

Wat wordt er veel over wolven gepraat. Vroeger werd er niet over gerept; toen waren wolven nog ongerept. Nu zie ik op tv nauwelijks onderwerpen met zoveel deskundigen. Tijdens een ochtendpraatprogramma op npo1 kwam die ene wolf op de Hoge Veluwe ter sprake. De directie van dat park wil die wolf met paintball-geweren wegjagen. De praatprogrammeur vroeg de aanwezige praters hun mening over die wolf. ‘Nou’, zei een mevrouw wier naam en wapenfeiten me ontschoten zijn, ‘voor de boeren is het niet leuk dat hun vee wordt opgegeten.’ Kennelijk dacht zij dat de Hoge Veluwe een landbouwgebied was. …

Lees Meer Lees Meer

Vanaf de pieren van IJmuiden zijn soms bijzondere zeevogels te zien. Mijn collega van De Levende Natuur Rob Buiter en ik besluiten onze redactievergadering op de zuidpier te houden. Rob is er pas nog geweest en zag leuke soorten. Zee, wolken, strand, schepen en de rokende hel van Tata Steel (of heeft dat nu een Indiase naam?) zorgen voor een afwisselend uitzicht.

Op de voorgrond scharrelen paarse strandlopers, steenlopers en oeverpiepers. Vooral steenlopers wagen zich verrassend dichtbij, je zou ze kunnen pakken als ze niet terugdeinsden. We zien wel vijftien roodkeelduikers, twee alken en een brilduiker. Verder zijn er natuurlijk meeuwen, eidereenden, futen en aalscholvers. …

Lees Meer Lees Meer

Zaterdag zitten we op de veerboot van Schiermonnikoog. Het is een koude, stralende dag. We zijn de enigen aan dek; andere passagiers zitten binnen. Uit de wind en gehuld in dikke lagen textiel is het in de winterzon goed te doen. Het licht is schitterend.

De slenken glinsteren tegen de zon in, en kleuren diepblauw met de zon mee. Twee zeehonden duiken reikhalzend op. De kokmeeuwen die de boot vergezellen lichten spierwit, zilvergrijs en vuurrood op. Ze vliegen boven de boeggolven die breken op de drooggevallen wadplaten. Daar scharrelen zilver- en stormmeeuwen, wulpen, een zilverplevier, een tureluur en twee strandlopers. Bonte strandlopers zijn de algemeenste strandlopers op de Waddenzee, maar dit zijn drieteentjes. …

Lees Meer Lees Meer

Vermesting en verzuring door stikstofneerslag zorgt er in de natuur voor dat de meeste plantensoorten verdwijnen, ten gunste van een paar snelgroeiende soorten die de stikstof als een soort kunstmest opnemen. Beruchte stikstofgroeiers zijn brandnetels en bramen.

Toen een strook van de houtsingel langs het bungalowpark op Schiermonnikoog werd gekapt, op aandringen van de veehouder die klaagde over blaadjes op zijn wei, lag de bosrand ineens open aan de zuidkant. De zon bescheen de bodem en een deel van de geïnjecteerde drijfmest waaide de houtsingel in. Binnen de kortste keren raakte de singel (en de tuinen erachter) bedekt met bramen. Desondanks verdwenen de daar broedende braamsluipers. Die prefereren een dichte bosrand boven een bramentapijt. …

Lees Meer Lees Meer

Op Schiermonnikoog vind ik een dode grote jager en vier dode Jan-van-Genten: grote witte beesten met een dolksnavel van twaalf centimeter. De vogels zijn vast gestorven aan vogelgriep. In een rapport door Kees Camphuysen van het instituut voor zeeonderzoek NIOZ lees ik dat vogelgriep afgelopen lente voor massasterfte onder die zeevogels zorgde.

Grote jagers leven in noordelijke wateren, onder meer bij de Schotse Shetland-eilanden. Het zijn grote roofmeeuwen. Ze deinzen er niet  voor terug om de nog grotere Jan-van-Genten aan te vallen en hun vis af te snavelen. …

Lees Meer Lees Meer

Hun volste bloei is allang achter de rug, maar paardenbloem, scherpe boterbloem, duizendblad, witte en paarse dovenetel, mosterd, kaasjeskruid, komkommerkruid, bijenbrood, oranje havikskruid, harig knopkruid, bezemkruiskruid, robertskruid, dagkoekoeksbloem, zomerfijnstraal, herderstasje en vele andere bloeien door tot de nachtvorst met ze afrekent. En die laat op zich wachten.

Dat de nachtvorst op zich laat wachten komt doordat we met ons allen de atmosfeer verwarmen. Daarmee verwoesten we onze leefomgeving en hoe alarmerend dat ook is, lang niet alle veranderingen in de natuur zijn aan klimaatveranderingen te wijten. Het is verleidelijk om late bloemen als angstaanjagend gevolg van onze tomeloze vervuiling te zien. Maar sommige soorten bloeien (ook) ’s winters. Ik krijg iedere winter verbaasde mailtjes met de melding van bloeiende madeliefjes. Wel, die kunnen sinds mensenheugenis het hele jaar bloeien. …

Lees Meer Lees Meer

Kraanvogels doen het redelijk. Dat komt doordat ze geen last hebben van de landbouw. Integendeel; vooral tijdens de najaarstrek eten ze zich rond aan gewasresten op maïsvelden en bietenakkers.

Dan moeten die gewasresten wel te vinden zijn. In Nederland worden gewasresten meestal ondergeploegd, vaak na een dosis glyfosaat. Maar de drukste vliegroute van de kraanvogels ligt boven Duitsland en Frankrijk.

Als de kraanvogels gebroed hebben in de landen rond de Oostzee, trekken ze met hun eventuele gezinsuitbreiding naar het zuidwesten. Vanouds waren Zuidwest-Frankrijk en Spanje het overwinteringsgebied. Daar vertoeven er nog steeds veel, levend van onder andere steeneikels. Maar duizenden kraanvogels brengen inmiddels de winter door in Noordoost-Frankrijk, en in mindere mate Noordwest-Duitsland. Ook de paar broedvogels die Nederland heeft, blijven ’s winters wel hangen. …

Lees Meer Lees Meer

Op Schiermonnikoog sprak ik vogelaars die vanaf de duinen ver op zee parelduikers hadden zien vliegen. Ook op internet zag ik meldingen van parelduikers. Parelduikers zijn een van de vier soorten zeeduikers van Europa. Die duiken vis of kreeftachtigen op. Ze lijken op futen maar zijn veel groter. Je zou zeeduikers zeefuten kunnen noemen, al hangen futen ’s winters ook vaak op zee rond, terwijl zeeduikers in de broedtijd zoetwaterplassen verkiezen.

In de winter en de aangrenzende trekperioden zijn parelduikers en vooral roodkeelduikers langs de Nederlandse kust te zien, maar je moet daar vaak wel je best voor doen. Dat betekent door een telescoop over zee turen tot je een nekhernia hebt. Dan kun je soms zo’n plompe roodkeelduiker laag over het water langs zien klapwieken, met die rare, enigszins naar beneden gestrekte hals. Alsof de vogel ook een nekhernia heeft. …

Lees Meer Lees Meer

Als ik op internet informatie zoek over de lavendelmot, krijg ik mottenballen en spuitbussen aangeprezen. Denken wij Nederlanders bij insecten vooral in termen van bestrijding? Of is er een geheim complot, van duistere machten die ons willen vergiftigen? Houden die ook de aanpak van stikstof tegen?

Die lavendelmot kwam ik tegen in Vesper, een dichtbundel van Anne Broeksma (Atlas Contact, €19,90), waarin de natuur centraal staat. Mijn verhouding met poëzie is ambivalent. Poëzie dwingt mij de tijd te nemen, en dat valt mij als ongeduldige snellezer niet licht. Met melodieuze ritmes neem ik geen genoegen; dan luister ik wel muziek. Daarbij wil ik weten waar het over gaat, en veel gedichten zijn onbegrijpelijk. Ik heb ooit hallucinerende middelen genomen om gedichten van Timothy Leary te begrijpen. Dat werkte niet, maar ik heb heerlijk gedanst. Voor Vesper heb ik de tijd genomen; één vers per keer. Gelukkig schrijft Broeksma beslist geen hermetische abracadabra. …

Lees Meer Lees Meer

Lezer Jan van der Meer stuurde me een foto van lieveheersbeestjes in zijn huis. Ze hadden zich in de badkamer verzameld. Dat hoor ik de laatste najaren vaker: groepen lieveheersbeestjes in badkamers. Badkamers zijn vochtig en hebben vaak een open raam. Ze zijn ook vaak verwarmd en dat zal de heersbeestjes minder goed uitkomen. Warmte betekent algauw het ontwaken uit de wintersluimer en dan willen lieveheersbeestjes bladluizen eten. …

Lees Meer Lees Meer