‘Kernenergie was een potentieel allesvernietigende technologie: de geest was uit de technologische fles ontsnapt en dreigde zich tegen de meester te keren. Grootschalige toepassing zou onvermijdelijk tot een politiestaat leiden’. Door de dreiging van kernenergie breidde het maatschappelijk protest zich in de jaren ‘70 uit van langharigen tot keurige wetenschappers en politici. En verschoof het accent van protest naar het ontwikkelen van schonere energiewinning. In Een kwestie van lange adem komen de pioniers van de Werkgroep Kernenergie, de Kleine Aarde en de Organisatie voor Duurzame Energie uitgebreid aan de orde. Twee oliecrises later, waarvan de tweede rond 1980 viel en aan nog hogere olieprijzen te wijten was dan de eerste in 1973, wordt de discussie over kernenergie feller gevoerd dan ooit. Wie herinnert zich niet De Brede Maatschappelijke Discussie uit begin jaren ‘80, terwijl die van vorig jaar over biogenetica nu al vergeten is? Toch was die energie-discussie volgens de auteurs van deze geschiedenis van duurzame energie in Nederland ‘niet meer dan een tactische poging het verzet tegen dit beleid stoom te laten afblazen, om na deze pauze weer op de oude koers terug te komen’. Er kwam wat meer aandacht voor energiebesparing, maar de opeenvolgende regeringen bleven doorgaan met kernergie. Niet de BMD, maar Tsjernobyl keerde in 1986 het schip.

In 400 grote, volle pagina’s komen bijna alle aspecten van de duurzame-energiegeschiedenis aan bod. Energiewinning uit zon, wind, waterkracht, biomassa; ze hebben allemaal een eigen hoofdstuk. En hoewel het boek over Nederland gaat, krijgt duurzame energie in ontwikkelingssamenwerking liefst veertig pagina’s toebedeeld. Dat introductie van wind- en zonne-energie in ontwikkelingslanden eerst maar niet wilde lukken, lag volgens de auteurs niet alleen aan cultuurverschillen en allerlei vergissingen bij de implementatie, maar vooral aan het negatieve voorbeeld dat de rijke landen zelf gaven, door te blijven modderen met kernenerige en geen haast te maken met duurzame energie.
Dankzij de uitgebreide index is dit veelomvattende boek een uitstekend naslagwerk. Maar wie snel de grote lijnen in het energiebeleid zoekt, had baat gehad bij een samanvatting. Wie een paar avonden vrijmaakt en het boek helemaal leest, wordt beloond met een hart onder zijn riem: in dertig jaar milieuprotest en energiebeleid is de wind langzaam maar gestaag de goede kant op gedraaid. Dat is nou eenmaal een kwestie van lange adem.

Een kwestie van lange adem – de geschiedenis van duurzame energie in Nederland,
G.Verbong e.a. Uitg. Aeneas, Boxtel, 2001. m39,-.

In Milieudefensie, maart 2002